Có thể bạn chưa biết Tết hàn thực là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hàn Thực

Tết Hàn Thực là một trong những ngày Tết truyền thống tại Việt Nam. Thường được mọi người nhắc đến với tên gọi là Tết Bánh trôi bánh chay, hay Tết 3/3. Cụ thể ngày Tết Hàn Thực có nguồn gốc từ đâu, ý nghĩa của ngày này cũng như các phong tục, tập quán ra sao có thể nhiều bạn chưa biết. Vậy hãy tìm hiểu cùng Beemart bạn nhé!

Xem thêm:

• Sự khác nhau của bánh trôi bánh chay giữa các miền
• Hot rần rần bánh trôi hoa sen cho ngày Tết Hàn Thực

1. Tết Hàn Thực là gì?

Được diễn ra ào tháng 3 âm lịch nên nhiều người còn lầm tưởng Tết Hàn Thực và Tết Thanh Minh giống nhau. Nhưng thực ra không phải nha. Đây vốn là 2 ngày lễ Tết khác nhau.

Theo văn hóa dân gian, Tết Hàn Thực có nghĩa là Hàn - lạnh, Thực - đồ ăn, tức đồ ăn lạnh, nên ngày này mọi người thường làm bánh trôi bánh chay để cúng tổ tiên vào ngày 3/3 Âm Lịch. Chính vì vậy ngày Tết Hàn Thực vẫn được dân gian gọi là ngày Tết bánh trôi, bánh chay. 

Năm nay, ngày Tết Hàn Thực 3/3 Âm Lịch diễn ra vào ngày 11/4 Dương lịch.

Tết Hàn Thực hay còn gọi là ngày Tết bánh trôi bánh chay

2. Nguồn gốc Tết Hàn Thực

Tết Hàn Thực ở Việt Nam bắt nguồn từ phong tục của người Trung Quốc được lưu truyền đến ngày nay. Nguồn gốc của phong tục này là từ điển tích "Giới Tử Thôi chết cháy". Vào đời Xuân Thu, vua Tấn Văn Công của nước Tấn trong khi loạn lạc lưu vong bên ngoài thì gặp được một hiền sĩ tên Giới Tử Thôi giúp đỡ, theo ông về nước giành lại ngôi vị. Sau khi trở về làm vua, Tấn Văn Công đã phong thưởng cho những người có công nhưng lại quên mất Giới Tử Thôi. Mặc dù Giới Tử Thôi không oán hận gì, cho rằng giúp người là điều nên làm, đã về nhà đưa mẹ lên núi ở ẩn.

Một thời gian sau, vua Tấn Văn Công nhớ ra Giới Tử Thôi bèn cho người đi tìm. Nhưng Giới Tử Thôi không chịu ra lĩnh thưởng nên vua đã hạ lệnh đốt rừng để ép ông ra, đã khiến 2 mẹ con ông bị chết cháy đúng ngày 3/3 Âm Lịch. Vua thương xót, nghĩ đến tình nghĩa năm xưa nên đã cho lập đền thờ đồng thời ban lệnh kiêng đốt lửa trong 3 ngày để tưởng nhớ đến Giới Tử Thôi, và sẽ sử dụng đồ ăn nguội nấu từ trước.

Giới Thôi Tử và mẹ kiên trì ở lại không ra ngoài nên bị thiêu cháy

Ở Việt Nam, Tết Hàn Thực mang một nét văn hóa riêng biệt. Người dân sẽ không cần phải kiêng đốt lửa nữa, mà thay vào đó sẽ làm bánh trôi - bánh chay đại diện cho thức ăn nguội dâng lễ tổ tiên. 

3. Ý nghĩa của ngày Tết Hàn Thực

Tưởng nhớ người đã khuất

Theo như điển tích từ Trung Quốc thì đây là dịp người dân tưởng nhớ tới ông bà, tổ tiên, những người đã khuất. Ngày 3/3 ở Việt Nam sẽ dâng lễ tổ tiên bánh trôi - bánh chay để thể hiện sự biết ơn công sinh thành, dưỡng dục.

Dâng lễ tạ ơn tổ tiên

Mong ước thời tiết thuận hòa

Ngày Tết Hàn Thực còn mang ý nghĩa mong muốn mùa hạ bớt nóng. Màu trắng của của bánh trôi - bánh chay là tính dương, kết hợp với phân nhân đường, nhân đậu xanh màu vàng mang tính âm, thể hiện âm dương giao hòa. Do đó món bánh trôi - bánh chay trong Tết Hàn Thực thể hiện mong muốn mùa hè không còn oi bức, thời tiết thuận hòa.

Giáo dục thế hệ trẻ về nét văn hóa truyền thống của Việt Nam

Bánh trôi, bánh chay đều được làm từ bột gạo nếp mang đậm ý nghĩa của văn hóa lúa nước Việt Nam tương tự như bánh chưng, bánh giầy. Hình ảnh bánh trôi còn được gợi nhớ đến "mẹ Âu Cơ bọc trăm trứng".

Hơn nữa trong văn thơ Việt Nam, bánh trôi còn ví với công lao, sự hi sinh, lam lũ của người phụ nữ Việt. Nên ngày Tết Hàn Thực chính là dịp vừa gia tăng trải nghiệm cho con cháu làm bánh trôi - bánh chay, vừa là dịp để giáo dục về những nét văn hóa truyền thống của ông cha ta.

Cả nhà quây quần làm bánh trôi bánh chay gia tăng trải nghiệm

4. Tục lệ trong ngày Tết Hàn Thực

Ngày Tết Hàn Thực ở Trung Quốc thì người dân sẽ không nổi lửa 3 ngày liền và chỉ sử dụng đồ ăn nguội đã nấu từ trước. Còn ở Việt Nam sẽ có một phong tục rất đặc biệt:

Tục ăn bánh trôi bánh chay

Tục làm bánh trôi bánh chay có từ rất lâu từ thế kỷ 16 thời Lê. Đây cũng là những món ăn được làm từ gạo nếp mang đậm ý nghĩa của văn hóa Việt. Người dân sẽ bày biện mâm cúng bánh trôi bánh chay lên ông bà tổ tiên, lễ Phật.

Bánh trôi được làm bằng bột nếp nhào nặn với nước, bên trong nhân đường mía. Đường được cắt miếng vuông thành sắc cạnh, đanh giòn thơm ngát với lớp vỏ mềm dẻo. Các viên bánh trôi nặn tròn luộc chín với nước nên còn gọi là Thủy đoàn. Còn bánh chay được làm từ bột nếp cái hoa vàng, bên trong nhân bằng nhân đậu xanh nấu chín, chan thêm chút chè đường quấy với bột năng ướp hoa bưởi. 

Tục ăn bánh cuốn

Theo sử sách xưa vào ngày Tết Hàn Thực bánh cuốn cũng là một món để ăn và đem tặng nhau. Nên bên cạnh truyền thống làm bánh trôi bánh chay thì bánh cuốn cũng trở thành một món ăn cổ truyền vào dịp Tết này.

5. Làm bánh trôi bánh chay - nét văn hóa đẹp của người Việt

Dù Tết Hàn Thực bắt nguồn từ Trung Quốc nhưng khi du nhập về Việt Nam đã hoàn toàn khác và có nét văn hóa đặc trưng riêng. Tục làm bánh trôi bánh chay ngày 3/3 âm lịch trở thành một nét văn hóa riêng biệt chỉ có ở Việt Nam.

Làm bánh trôi bánh chay cũng trở thành một nét văn hóa mang tính giáo dục cao cho thế hệ trẻ. Bánh trôi bánh chay làm không hề khó khi mà hiện nay bột làm bánh trôi bánh chay cũng đã có sẵn để mọi người có thể tự làm tại nhà.

Cách làm bánh trôi bánh chay

Bánh trôi bánh chay thường là màu trắng tinh khôi, tuy nhiên những năm gần đây món bánh trôi bánh chay ngũ sắc đang được nhiều người ưa chuộng hơn. Bên cạnh đó là sự sáng tạo của những người nội trợ, bánh trôi bánh chay được tạo hình hoa sen, cá chép để tăng sự hấp dẫn của món ăn vào dịp lễ Tết.

Bánh trôi tạo hình hoa sen, cá chép vô cùng hấp dẫn

Dù là hình thức nào, làm bánh trôi bánh chay chính là một bản sắc của người Việt vào ngày 3/3 nhằm tri ân tưởng nhớ đến các bậc sinh thành.

Còn nếu bạn chưa biết mua bánh trôi bánh, bánh chay ở đâu thì để Bee gợi ý cho bạn một số set nguyên liệu làm bánh trôi, bánh chay có sẵn tại nhà Bee nha:

Set nguyên liệu làm bánh trôi bánh chay tiện lợi và đẹp mắt

6. Nghi thức cúng lễ ngày tết Hàn Thực 3/3

Tết 3/3 - Tết Hàn Thực cũng là một trong những ngày lễ Tết trong năm của người Việt, bởi vậy không thể thiếu nghi thức cúng lễ Tổ Tiên vào dịp này. Mâm cúng lễ ngày Tết Hàn Thực 3/3 gồm có:

Cúng ngày 3/3 không thể thiếu bánh trôi bánh chay, mâm ngũ quả, hoa tươi

Bánh trôi, bánh chay:

Đây là món ăn không thể thiếu vào ngày 3/3 của người Việt. Bánh trôi bánh chay đại diện cho Hàn Thực (đồ ăn nguội) và thể hiện lòng biết ơn, hi vọng mưa thuận gió hòa. Theo phong tục cổ truyền, số lượng bánh trôi, bánh chay dâng lên bàn thờ nên là 5 hoặc 3 bát.

Hương hoa, trầu cau:

Dù bất kỳ lễ cúng nào, người Việt đều không thể thiếu nén hương, hoa tươi và trầu cau đặt lên bàn thờ.  

Mâm ngũ quả:

Mâm ngũ quả cũng là một phần không thể thiếu khi cúng lễ gia tiên. 5 loại quả khác nhau với nhiều màu sắc đa dạng đại diện cho ngũ hành vừa dâng lễ lên tổ tiên vừa thể hiện lòn hiếu thảo và mong muốn những điều tốt lành.

Vì ý nghĩa của Tết Hàn Thực nên bạn không nên chuẩn bị các món cơm canh, xôi thịt, giò chả cúng lễ mà chỉ cần các đồ lễ như trên là đủ.

Về thời gian cúng lễ, có thể cúng lễ bất kỳ thời gian nào trong ngày 3/3 để thể hiện lòng thành tâm nhưng không nên cúng vào sau 19h tối. Một số khung giờ tốt để thực hiện cúng Tết Hàn thực 2023: giờ Thìn: 7 – 9 giờ, giờ Tỵ: 9 – 11 giờ, giờ Thân: 15 – 17 giờ, giờ Dậu: 17 – 19 giờ.

Trên đây là những thông tin về Tết Hàn Thực mà Beemart đã tổng hợp lại. Hi vọng bạn đã hiểu rõ hơn về ngày lễ này, và ý nghĩa của Tết Hàn Thực.

-------------------------------------------------------

Beemart cung cấp đầy đủ các nguyên liệu, dụng cụ làm bánh CHÍNH HÃNG khác với GIÁ VÔ CÙNG TỐT. Tải app Beemart ngay hôm nay để mua sắm tiện lợi - dễ dàng và update thông tin làm bánh nấu ăn được nhanh nhất nhé !

App Beemart - ỨNG DỤNG #1 MUA SẮM ĐỒ LÀM BÁNH

 Tải app Beemart để mua sắm tiện lợi hơn!

 Hotline hỗ trợ: 1900.636.546